Γράφει η Άννα Απέργη Κωνσταντινίδη, Special Advisor Diversity Charter Greece
Η ψυχική υγεία δεν είναι ατομική υπόθεση! Επηρεάζεται από τις συνθήκες, τις σχέσεις, τις προσδοκίες, αλλά και από το αν ένα άτομο νιώθει ότι ανήκει. Κι εδώ είναι που η διαφορετικότητα και η ισότητα δεν είναι απλώς όροι ενσωματωμένοι σε κανονιστικά κείμενα, αλλά είναι η στέρεα βάση για ένα προστατευτικό, ενδυναμωτικό και φροντιστικό εργασιακό περιβάλλον.
Από την αόρατη φθορά στη θεσμική ευθύνη
Πόσα εργαζόμενα πρόσωπα εξαναγκάζονται να «κρύψουν» την πραγματική τους ταυτότητά στον χώρο εργασίας; Πόσα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά; Πόσες γυναίκες ή και θηλυκότητες γενικότερα υφίστανται σεξισμό ή αποκλείονται από ηγετικές θέσεις; Πόσα εργαζόμενα άτομα με αναπηρία δεν έχουν τα κατάλληλα μέσα υποστήριξης; Πόσα άτομα βιώνουν ρατσισμό ή και ηλικιακές διακρίσεις;
Όλα αυτά δεν είναι μόνο θέματα μίας ηθικής! Είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ψυχική ευημερία όλων των εργαζομένων ατόμων. Ένα μη συμπεριληπτικό περιβάλλον δημιουργεί άγχος, ανασφάλεια, αποξένωση. Ένα συμπεριληπτικό περιβάλλον προσφέρει ασφάλεια, σεβασμό και αποδοχή, δηλαδή όλα τα απαραίτητα θεμέλια για να μπορεί κάποιο εργαζόμενο άτομο να αποδώσει, να συνεργαστεί και να ευημερήσει.
Η Χάρτα Διαφορετικότητας: Οδικός χάρτης για συμπερίληψη
Η Χάρτα Διαφορετικότητας για τις ελληνικές Επιχειρήσεις, Φορείς & Οργανώσεις (Diversity Charter Greece)[1], μία πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να δεσμευτούν για την προώθηση και την προάσπιση της διαφορετικότητας σε όλους τους άξονες: φύλο, έκφραση, ταυτότητα και χαρακτηριστικά φύλου, ηλικία, φυλή/εθνικότητα, σεξουαλικός προσανατολισμός, αναπηρία, χρόνιες παθήσεις, θρησκευτικές ή πολιτισμικές πεποιθήσεις.
Αλλά το πιο σημαντικό: η Χάρτα δεν είναι μόνο ένα κείμενο αρχών — είναι ένα ανοιχτό κάλεσμα για δράση.
Ενσωματώνοντας αυτές τις αξίες, οι επιχειρήσεις και οι Φορείς μπορούν να δημιουργήσουν πραγματικά βιώσιμα εργασιακά περιβάλλοντα. Να «υιοθετήσουν» πολιτικές που προλαμβάνουν τις διακρίσεις. Να παρέχουν κατάρτιση γύρω από την ασυνείδητη προκατάληψη. Να «υιοθετήσουν» inclusive γλώσσα, αλλά και δομές. Να στηρίξουν τις ομάδες εργαζομένων ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, και —κυρίως— να αφουγκραστούν τις ανάγκες τους.
Καλές πρακτικές που ενισχύουν την ψυχική υγεία
Η σύνδεση ανάμεσα στη συμπερίληψη και στην καλή ψυχική υγεία δεν είναι θεωρητική. Επιχειρήσεις και Φορείς που εφαρμόζουν πρακτικές συμπερίληψης, έχει αποδειχτεί ότι κατάφεραν έχουν:
- Χαμηλότερα ποσοστά burnout
- Υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης εργαζομένων προσώπων
- Περισσότερη δημιουργικότητα και καινοτομία
- Καλύτερες εργασιακές και κοινωνικές σχέσεις μεταξύ συναδέλφων
Ορισμένα απλά, αλλά ουσιαστικά παραδείγματα καλών πρακτικών:
- Δημιουργία ασφαλών χώρων για συζήτηση και υποστήριξη
- Παροχή υπηρεσιών ψυχολογικής υποστήριξης και coaching
- Ευέλικτο ωράριο για φροντίστριες/ες ή γονείς
- Ορατότητα όλων των ταυτοτήτων φύλου και σεβασμός στην αυτοπροσδιοριζόμενη ταυτότητα
- Εκπαιδευτικές/Επιμορφωτικές δράσεις για τη διαφορετικότητα, την ισότητα, τη συμπερίληψη, καθώς και για την ψυχική υγεία, το stress management και την ανθεκτικότητα
Όλα τα παραπάνω, δεν είναι προνόμια. Είναι εργαλεία ισότητας!
Call to Action: Πώς να ξεκινήσετε με τη Χάρτα Διαφορετικότητας
Η δημιουργία ενός συμπεριληπτικού και ψυχικά υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος ξεκινά με μια δέσμευση – και η υπογραφή της Χάρτας Διαφορετικότητας είναι το πρώτο βήμα.
- Βήμα 1: Υπογράψτε τη Χάρτα
Επισκεφθείτε το diversity-charter.gr και συμπληρώστε τη φόρμα συμμετοχής. Η υπογραφή δηλώνει τη δέσμευση της επιχείρησής ή του Φορέα σας στην ενίσχυση της ισότητας, της συμπερίληψης και της διαφορετικότητας σε όλα τα επίπεδα.
- Βήμα 2: Χαρτογραφήστε την υφιστάμενη κατάσταση
Αξιολογήστε την κουλτούρα και τις πολιτικές της επιχείρησης. Υπάρχουν αποκλεισμοί; Ποιες φωνές δεν ακούγονται; Ποια εμπόδια υπάρχουν για την ψυχική ευημερία των εργαζομένων;
- Βήμα 3: Εφαρμόστε απτές δράσεις
Εντάξτε πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς, ευαισθητοποιήστε μέσω εκπαιδεύσεων και διαμορφώστε ένα περιβάλλον όπου όλα τα εργαζόμενα άτομα νιώθουν ασφαλή και αποδεκτά. Η συμπερίληψη είναι καθημερινή πράξη, όχι μια τυπική πολιτική.
- Βήμα 4: Συνεργαστείτε και μάθετε
Υλοποιήστε Diversity Days και ανταλλάξτε καλές πρακτικές με άλλες επιχειρήσεις. Λάβετε μέρος σε πρωτοβουλίες του Ευρωπαϊκού Μήνα Διαφορετικότητας, και σε σεμινάρια. Η συμπερίληψη είναι συλλογικό έργο.
- Βήμα 5: Δείξτε έμπρακτα τη δέσμευσή σας
Επικοινωνήστε δημόσια τη συμμετοχή σας στη Χάρτα. Ανοίξτε διάλογο με τα εργαζόμενα άτομα της επιχείρησης σας. Αφουγκραστείτε τα βιώματά τους. Η αλλαγή ξεκινά από την εμπιστοσύνη.
Από τη θεωρία στην πράξη
Σε έναν κόσμο που τρέχει και αλλάζει ραγδαία, το εργασιακό περιβάλλον δεν μπορεί να παραμείνει ούτε αδιάφορο, αλλά ούτε και στάσιμο. Η ψυχική υγεία δεν είναι «προσωπικό θέμα»! Είναι θεμελιώδης δείκτης βιωσιμότητας, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τους οργανισμούς.
Ο Ευρωπαϊκός Μήνας Διαφορετικότητας μας καλεί όχι μόνο να γιορτάσουμε τη διαφορετικότητα, αλλά και να την ενσωματώσουμε. Και να θυμόμαστε: δεν υπάρχει συμπερίληψη χωρίς ψυχική φροντίδα. Και δεν υπάρχει φροντίδα χωρίς ουσιαστική αποδοχή όλων των συνανθρώπων μας, χωρίς διακρίσεις και χωρίς αστερίσκους!
[1] Diversity Charter Greece: https://diversity-charter.gr/
