Γράφει η Άννα Απέργη Κωνσταντινίδη, Special Advisor Diversity Charter Greece
Και όμως, στον χώρο της εργασίας – εκεί όπου τα ενήλικα άτομα περνούν το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής τους – το δικαίωμα στη διαφορετικότητα παραμένει ανεπαρκώς κατανοητό, συχνά παρεξηγημένο, και σε πολλές περιπτώσεις αποκλεισμένο.
Τι σημαίνει να κοιτάς τον κόσμο αλλιώς; Η νευροδιαφορετικότητα είναι μια φυσική και πολύτιμη πτυχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας, που σε καμία μα καμία περίπτωση δεν αποτελεί διαταραχή ή κάτι «χαλασμένο» που πρέπει να «διορθωθεί» ή «κανονικοποιηθεί». Ας σταματήσουμε λοιπόν να βλέπουμε τη διαφορετικότητα ως «έλλειμμα», αλλά ως μία έκφραση της φυσικής ανθρώπινης πολυποικιλότητας.
Άρα, όταν ένα νευροδιαφορετικό άτομο δυσκολεύεται σε κοινωνικές «τυπικότητες» ή όταν δυσκολεύεται να παραμείνει σε σταθερό 8ωρο εργασίας με συνεχείς αποσπάσεις προσοχής, το ερώτημα δεν είναι «τι φταίει στο εργαζόμενο άτομο», αλλά πώς ο χώρος έχει σχεδιαστεί χωρίς να το συμπεριλαμβάνει.
Ο εργασιακός χώρος ως περιβάλλον ασφάλειας – ή αποκλεισμού; Όταν μιλάμε για συμπερίληψη των νευροδιαφορετικών συνανθρώπων μας στον εργασιακό χώρο, δεν μιλάμε απλώς για «ίσες ευκαιρίες», αλλά για ασφάλεια, δικαιοσύνη και συναισθηματική φροντίδα. Ένα νευροδιαφορετικό άτομο, μπορεί να έχει βιώσει χρόνια απομόνωσης, αλλά και συστηματικού gaslighting.
Ένα εργασιακό περιβάλλον που ακολουθεί μία πιο επιβεβαιωτική προσέγγιση:
- Ακούει και πιστεύει το ίδιο το άτομο όταν ζητά προσαρμογές.
- Σέβεται απόλυτα τις αισθητηριακές, γνωστικές και επικοινωνιακές του ανάγκες.
- Δεν προσπαθεί να «διορθώσει» τη συμπεριφορά του, αλλά συμβάλει ώστε να χτιστεί ένα πλαίσιο συμβίωσης και συνεργασίας που θα είναι λειτουργικό για όλα τα άτομα.
Τι μπορούμε να αλλάξουμε σήμερα; Αντί να το παίζουμε ειδήμονες διδάσκοντας «soft skills», ας «διδάξουμε» ενσυναίσθηση!
Αρκετές εργοδότριες εταιρίες, απαιτούν από νευροδιαφορετικά άτομα να μάθουν αυτό που ονομάζουμε ως «κοινωνικές δεξιότητες». Ας το δούμε λίγο αλλιώς….. Σκεφτείτε να αρχίζαμε να εκπαιδεύουμε τις ομάδες μας ώστε να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα στην επικοινωνία, και να μην την κρίνουν ως κάτι «λάθος»;
Ας ξεκινήσουμε να κάνουμε λογικές προσαρμογές και όχι άσκοπες «ειδικές» μεταχειρίσεις! Ένα ήσυχο γραφείο, η δυνατότητα remote εργασίας, ή η επικοινωνία μέσω e-mail αντί για συχνές συσκέψεις, είναι απλές κινήσεις που δεν κοστίζουν και σώζουν ενέργεια και αξιοπρέπεια.
Από την ανοχή στη συμμετοχή: Το να «ανεχόμαστε» τη διαφορετικότητα δεν είναι συμπερίληψη. Ουσιαστική και πραγματική συμμετοχή σημαίνει ότι το άτομο συνδιαμορφώνει τη δομή, εκφέρει και φέρνει απόψεις και δεν χρειάζεται να κρύψει την όποια ταυτοτική του υπόσταση!
Το πρέπει να «ταιριάζεις», έχει μεγάλο κόστος! Πολλά νευροδιαφορετικά εργαζόμενα άτομα, καταναλώνουν τεράστια ενέργεια (ψυχική και σωματική) για να «ταιριάζουν» σε χώρους που δεν δημιουργήθηκαν για εκείνα. Αυτή η διαρκής προσαρμογή οδηγεί σε burnout, άγχος, στρες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει μέχρι και στην αποχώρηση από την αγορά εργασίας. Δεν είναι το άτομο που αποτυγχάνει. Είναι το σύστημα που δεν προσαρμόζεται!
Ο κόσμος της εργασίας είναι τεράστιος, πολυποίκιλος και από μόνος του διαφορετικός. Έτσι, χρειάζεται όλους τους τρόπους σκέψης! Αν επιδιώκουμε πραγματικά την καινοτομία, τη δημιουργικότητα και την ανθεκτικότητα, χρειαζόμαστε και διαφορετικούς τρόπους σκέψης. Τα νευροδιαφορετικά άτομα, δεν είναι «πρόβλημα προς διαχείριση». Είναι εργαζόμενο ανθρώπινο δυναμικό προς απελευθέρωση.
Ας χτίσουμε λοιπόν ένα μέλλον συμπεριληπτικό και βιώσιμο, όπου όλα τα εργαζόμενα άτομα δεν θα χρειάζεται να κρύβονται ή να φοβούνται. Ένα μέλλον όπου η διαφορετικότητα δεν θα είναι το «πρόβλημα», αλλά η λύση του προβλήματος!
