Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη νέα Στρατηγική για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ για την περίοδο 2026-2030, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Union of Equality». Η νέα στρατηγική αποτελεί συνέχεια της πρώτης στρατηγικής που εφαρμόστηκε την περίοδο 2020-2025 και στοχεύει να οικοδομήσει μια πιο δίκαιη, πιο ισότιμη και πιο ελεύθερη Ευρωπαϊκή Ένωση για όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Ωστόσο, παρά τις θετικές προθέσεις, η στρατηγική έχει ήδη προκαλέσει σημαντικές αντιδράσεις και κριτικές, καθώς πολλοί φορείς της κοινωνίας των πολιτών τη θεωρούν ανεπαρκή για να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις.
Η στρατηγική οργανώνεται γύρω από τρεις βασικούς πυλώνες: την προστασία, την ενδυνάμωση και τη συμμετοχή. Ο πρώτος πυλώνας, η προστασία, επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της βίας και των διακρίσεων που βιώνουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο. Προβλέπεται η υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης κατά του διαδικτυακού εκφοβισμού και η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού «κέντρου γνώσης» που θα συλλέγει και θα αναλύει δεδομένα για το παράνομο μίσος στο διαδίκτυο. Παράλληλα, δίνεται έμφαση στην εφαρμογή της υφιστάμενης ευρωπαϊκής νομοθεσίας κατά των διακρίσεων και στη συνέχιση της χρηματοδότησης οργανώσεων που υπερασπίζονται τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Ένα ακόμη κρίσιμο σημείο είναι η πρόθεση της Επιτροπής να μελετήσει και να εξετάσει τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση των πρακτικών «μεταστροφής», καθώς και να λάβει υπόψη την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών που ζητά την πλήρη απαγόρευσή τους.
Ο δεύτερος πυλώνας, η ενδυνάμωση, εστιάζει στην ενίσχυση των φορέων ισότητας σε εθνικό επίπεδο, ώστε να μπορούν να προωθούν αποτελεσματικά τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει επίσης να υποστηρίξει τις «πολύχρωμες οικογένειες», ενθαρρύνοντας τα κράτη-μέλη να εγκρίνουν την πρόταση για την αναγνώριση της γονεϊκής ιδιότητας ανεξαρτήτως του φύλου ή του σεξουαλικού προσανατολισμού των γονέων. Επιπλέον, προωθείται η συμπερίληψη στον χώρο εργασίας μέσα από συνεργασίες με την πλατφόρμα των Χαρτών Πολυμορφίας της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ εργαζόμενοι θα απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες και ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον.
Ο τρίτος πυλώνας, η συμμετοχή, αφορά την εμπλοκή της κοινωνίας στο έργο της ισότητας. Η Επιτροπή καλεί όλα τα κράτη-μέλη να υιοθετήσουν εθνικές στρατηγικές ή σχέδια δράσης για τη ΛΟΑΤΚΙ+ ισότητα και να ενισχύσουν τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, ώστε να υπάρχει καλύτερη κατανόηση των εμπειριών και των αναγκών των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Παράλληλα, προβλέπεται η δημιουργία ενός «ΛΟΑΤΚΙ+ Φόρουμ Πολιτικής», μιας μόνιμης πλατφόρμας διαλόγου ανάμεσα στην κοινωνία των πολιτών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Κατά την παρουσίαση της στρατηγικής, η Επίτροπος για την Ισότητα, Hadja Lahbib, δήλωσε ότι «τα τελευταία χρόνια έχουμε αγωνιστεί σκληρά για την ελευθερία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και τώρα προχωράμε περαιτέρω για να οικοδομήσουμε μια Ένωση που θα είναι πιο δίκαιη, πιο ισότιμη και πιο ελεύθερη για όλους».
Παρά τις θετικές δηλώσεις, οργανώσεις όπως η ILGA-Europe και η Forbidden Colours εκφράζουν έντονες ανησυχίες για την επάρκεια της νέας στρατηγικής. Σύμφωνα με την ILGA-Europe, η στρατηγική υστερεί σαφώς σε σχέση με τη φιλοδοξία της πρώτης στρατηγικής για την περίοδο 2020-2025, η οποία είχε τολμηρά διακηρύξει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της προάσπισης των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων. Η νέα στρατηγική, υποστηρίζουν, δεν ανταποκρίνεται στην τωρινή επείγουσα ανάγκη που προκαλείται από την αυξανόμενη εξάπλωση του αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ μίσους σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Η ILGA-Europe θεωρεί ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να είχε συμπεριλάβει πιο συγκεκριμένα και δεσμευτικά σχέδια για την κάλυψη υπαρχόντων νομοθετικών κενών, ιδίως όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και των οικογενειών τους, καθώς και για την πλήρη προστασία των τρανς, ίντερσεξ και non-binary ατόμων στο πλαίσιο του δικαίου της ΕΕ. Επίσης, επισημαίνει την ανάγκη για σταθερή δέσμευση της Επιτροπής στη χρήση όλων των διαθέσιμων εργαλείων όταν τα κράτη-μέλη παραβιάζουν τα θεμελιώδη ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των καθυστερήσεων που καταγγέλλουν οι οργανώσεις είναι ότι η προηγούμενη στρατηγική προέβλεπε σαφείς ενέργειες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ίντερσεξ ατόμων, οι οποίες όμως δεν υλοποιήθηκαν ποτέ. Παρ’ όλα αυτά, η νέα στρατηγική δεν κάνει καμία αναφορά στην υλοποίηση αυτών των εκκρεμών δράσεων, όπως η μελέτη για την κατάσταση των ίντερσεξ δικαιωμάτων στην ΕΕ. Η οργάνωση OII Europe σημειώνει ότι αυτή η παράλειψη έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις πρόσφατες εξελίξεις στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο μόλις υιοθέτησε την πρώτη πανευρωπαϊκή σύσταση για την προστασία των ίντερσεξ ατόμων.
Πέρα από τα ζητήματα αυτά, η νέα στρατηγική δέχεται κριτική και για την απουσία συγκεκριμένων νομικών εργαλείων και δεσμεύσεων που θα μπορούσαν να πιέσουν αποτελεσματικά τα κράτη-μέλη που εμφανίζουν οπισθοδρόμηση στα ζητήματα ισότητας. Σε χώρες όπου η κυβέρνηση προωθεί περιορισμούς στα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα ή όπου οι πορείες Υπερηφάνειας αντιμετωπίζουν εμπόδια, η στρατηγική ενδέχεται να έχει ελάχιστο πρακτικό αντίκτυπο. Παράλληλα, οργανώσεις όπως η Human Rights Watch επισημαίνουν ότι η στρατηγική θα έπρεπε να έχει πιο δυνατή διεθνή διάσταση, ώστε να ενσωματώνει την προώθηση των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων και στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ.
Παρά τις επιφυλάξεις, η στρατηγική προβλέπει μηχανισμούς παρακολούθησης και αξιολόγησης, με ενδιάμεση επανεξέταση το 2028, καθώς και δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών μέσα από δημόσιες διαβουλεύσεις στην πλατφόρμα «Have Your Say». Η Επιτροπή δηλώνει ότι θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τα κράτη-μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για να ενισχύσει τη συμπερίληψη στον χώρο εργασίας, στην εκπαίδευση και στην κοινωνία συνολικά.
Η νέα στρατηγική για τη ΛΟΑΤΚΙ+ ισότητα αποτελεί μια ευκαιρία για την Ευρώπη να επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή της στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα. Ωστόσο, για να αποδειχθεί αποτελεσματική, χρειάζεται αποφασιστικότητα, πολιτική βούληση και πραγματική δράση σε όλα τα επίπεδα. Η ισότητα δεν μπορεί να παραμένει σύνθημα – πρέπει να γίνει πράξη, με μέτρα που θα έχουν απτό αντίκτυπο στις ζωές όλων των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων.
Πληροφορίες από Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ILGA-Europe.
