Σε έναν κόσμο που προοδεύει τεχνολογικά και κοινωνικά, η ισότητα των φύλων εξακολουθεί να δοκιμάζεται μέσα στην καθημερινή πραγματικότητα των ανθρώπων – κυρίως των γυναικών. Νέα στοιχεία από τον ΟΟΣΑ αναδεικνύουν μια από τις πιο σιωπηλές αλλά ουσιαστικές ανισότητες: την άμισθη εργασία που επωμίζονται οι γυναίκες, συχνά στο περιθώριο της δημόσιας συζήτησης και της οικονομικής καταγραφής.
Τι είναι η άμισθη εργασία;
Πρόκειται για εργασίες φροντίδας και υποστήριξης που γίνονται στο πλαίσιο του σπιτιού ή της οικογένειας – όπως η καθαριότητα, το μαγείρεμα, η φροντίδα παιδιών ή ηλικιωμένων και άλλες καθημερινές υποχρεώσεις – χωρίς οικονομική ανταμοιβή. Αν και απαραίτητες για τη λειτουργία της κοινωνίας, αυτές οι εργασίες δεν αναγνωρίζονται ούτε αμείβονται ισότιμα, ενώ κατανέμονται άνισα μεταξύ των φύλων.
Τα στοιχεία μιλούν: Γυναίκες με διπλό ωράριο
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, στις χώρες μέλη του, οι γυναίκες αφιερώνουν κατά μέσο όρο 2 ώρες περισσότερες την ημέρα σε άμισθη εργασία από τους άνδρες. Σε 23 ευρωπαϊκές χώρες, οι γυναίκες εργάζονται κατά μέσο όρο 262 λεπτά (4 ώρες και 22 λεπτά) την ημέρα άμισθα, ενώ οι άνδρες μόλις 141 λεπτά (2 ώρες και 21 λεπτά) – ένα χάσμα 121 λεπτών ημερησίως.
Η εικόνα στην Ελλάδα: Ανισότητα στην πράξη
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις τρείς χώρες με το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην άμισθη εργασία:
- Οι γυναίκες στην Ελλάδα εργάζονται άμισθα κατά μέσο όρο 259 λεπτά την ημέρα.
- Οι άνδρες στην Ελλάδα μόλις 95 λεπτά την ημέρα.
- Αυτό μεταφράζεται σε ένα χάσμα της τάξης του 173% – το τρίτο μεγαλύτερο μετά την Τουρκία (349%) και την Πορτογαλία (242%).
Τι περιλαμβάνει η άμισθη εργασία;
Σχεδόν το 90% της άμισθης εργασίας αφορά:
- Οικιακές εργασίες (μαγείρεμα, καθαριότητα, πλυντήριο κ.λπ.)
- Φροντίδα μελών της οικογένειας
- Ψώνια και εξωτερικές δουλειές του σπιτιού
Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία, το 77% της άμισθης εργασίας που κάνουν οι γυναίκες αφορά μόνο τις οικιακές δουλειές.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Ο ρόλος των στερεοτύπων
Η έκθεση του ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ατομικό, αλλά συστημικό. Οι έμφυλοι ρόλοι και τα κοινωνικά στερεότυπα – που διαμορφώνονται από την παιδική ηλικία – παίζουν κρίσιμο ρόλο στη συντήρηση αυτών των ανισοτήτων.
Η άμισθη εργασία λειτουργεί ως εμπόδιο για πολλές γυναίκες να συμμετέχουν ισότιμα στην αμειβόμενη εργασία. Η χαμηλή συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ειδικά στις χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα άμισθης εργασίας για τις γυναίκες, δεν είναι τυχαία:
- Τουρκία: 37% συμμετοχή γυναικών στην εργασία
- Ιταλία: 42%
- Ελλάδα: 45%
(μέσος όρος ΕΕ: 53%)
Τι μπορούμε να κάνουμε; Συστάσεις του ΟΟΣΑ
Για να χτίσουμε ένα πιο συμπεριληπτικό και ισότιμο μέλλον, ο ΟΟΣΑ προτείνει:
- Ανατροπή των έμφυλων στερεοτύπων από την παιδική ηλικία (μέσω εκπαίδευσης και καμπανιών ευαισθητοποίησης).
- Ίσα δικαιώματα άδειας μετ’ αποδοχών για γονείς – μητέρες και πατέρες.
- Προώθηση της εξ αποστάσεως και υβριδικής εργασίας, με έμφαση στην προσβασιμότητα.
- Επένδυση σε δημόσιες δομές φροντίδας (παιδικοί σταθμοί, φροντίδα ηλικιωμένων).
- Αναβάθμιση και αναγνώριση των επαγγελμάτων φροντίδας, που κατά πλειοψηφία απασχολούν γυναίκες, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα τη συμμετοχή των ανδρών.
