Μια νέα επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Politics and Gender, φέρνει στο φως μια σκληρή πραγματικότητα: οι γυναίκες πολιτικοί είναι σημαντικά πιο εκτεθειμένες από τους άνδρες συναδέλφους τους σε διαδικτυακές επιθέσεις που στοχεύουν την έμφυλη ταυτότητά τους — και όχι τις πολιτικές τους θέσεις.

Αναλύοντας πάνω από 23 εκατομμύρια αναρτήσεις στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter) από τέσσερις χώρες (Γερμανία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ), οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ενώ και τα δύο φύλα αντιμετωπίζουν παρενόχληση, οι γυναίκες στοχοποιούνται συστηματικά με σεξιστικά, ρατσιστικά και ηθικολογικά σχόλια, που υπονομεύουν όχι απλώς την πολιτική τους παρουσία, αλλά την ίδια τους την ανθρώπινη υπόσταση.

Τα σχόλια περιλαμβάνουν:

• Προτροπές αποκλεισμού («πήγαινε στην κουζίνα»),
• Λεκτική υποτίμηση («ανόητη», «σκάσε»),
• Σχόλια για την εξωτερική εμφάνιση,
• Αναφορές στην ηλικία και τη θηλυκότητα με τρόπο μειωτικό.

Οι αναρτήσεις που χαρακτηρίστηκαν ως «μη πολιτισμένες», συχνά ενσωματώνουν ρητορική μίσους, έμφυλα στερεότυπα, απειλές και προσωπικές επιθέσεις, ενώ υποκινούν συστηματικά τον αποκλεισμό των γυναικών από τον δημόσιο λόγο.

Η περίπτωση της Giulia Fossati – μια φωνή στο στόχαστρο

Η εμπειρία της Giulia Fossati, μέλους του ιταλικού Partito Democratico, επιβεβαιώνει τα ευρήματα της μελέτης. Από τη στιγμή που άρχισε να τοποθετείται δημόσια για ζητήματα όπως η μετανάστευση, ο ρατσισμός και ο φεμινισμός, έγινε στόχος σεξιστικών και υποτιμητικών σχολίων.

«Υπάρχει πολλή βία στα social media», δηλώνει, εξηγώντας ότι της επιτίθενται επειδή είναι νέα, επειδή είναι γυναίκα και επειδή εκφράζεται με πολιτικό λόγο. Το φύλο και η ηλικία της συχνά παρουσιάζονται ως αδυναμία ή ένδειξη «έλλειψης σοβαρότητας».

Ένα διαχρονικό πρόβλημα, όχι μεμονωμένο περιστατικό

Η Fossati δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. Η καθηγήτρια Andrea Pető από το Central European University εξηγεί πως οι επιθέσεις κατά των γυναικών δεν είναι νέο φαινόμενο: πρόκειται για μια ιστορικά παγιωμένη πειθαρχική αντίδραση απέναντι σε γυναίκες που τολμούν να διεκδικούν χώρο στον δημόσιο λόγο – είτε πρόκειται για πολιτικό αξίωμα είτε για δημόσια τοποθέτηση σε ψηφιακά μέσα.

Ακόμα και σήμερα, η εξουσία και η πολιτική συχνά θεωρούνται «ανδρικά" πεδία. Το ψηφιακό περιβάλλον δεν κάνει εξαίρεση· αντίθετα, λειτουργεί συχνά ως ενισχυτής αυτών των έμφυλων ανισοτήτων.

Η τεχνολογία ως καθρέφτης και ενισχυτής της έμφυλης βίας

Η Sandra Wachter, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, τονίζει ότι τα ίδια τα τεχνολογικά συστήματα και τα επιχειρηματικά μοντέλα των μεγάλων πλατφορμών συμβάλλουν στην αναπαραγωγή του προβλήματος. Οι αλγόριθμοι ευνοούν περιεχόμενο που προκαλεί έντονα συναισθήματα, συχνά με ρητορική μίσους ή διχαστικό χαρακτήρα.

«Η τεχνολογία λειτουργεί ως καθρέφτης της κοινωνίας. Αν δεν υπάρχουν προστατευτικοί μηχανισμοί, οι ήδη περιθωριοποιημένες ομάδες βιώνουν τις διακρίσεις σε ακόμη μεγαλύτερη ένταση», υπογραμμίζει.

Οι επιπτώσεις: Φόβος, σιωπή, αποκλεισμός

Οι επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες: πολλές γυναίκες πολιτικοί μειώνουν ή εγκαταλείπουν την ψηφιακή τους παρουσία, ενώ άλλες αποθαρρύνονται πλήρως από τη συμμετοχή στην πολιτική. Η έμφυλη παρενόχληση στον ψηφιακό δημόσιο χώρο λειτουργεί αποτρεπτικά για τη δημοκρατική συμμετοχή και εντείνει το χάσμα εκπροσώπησης.

Χρειαζόμαστε περισσότερο από μια «κουλτούρα συμπερίληψης»

Η καταπολέμηση αυτής της μορφής έμφυλης βίας απαιτεί συνδυασμένες ενέργειες: νομοθετικές ρυθμίσεις, θεσμική προστασία των γυναικών στον δημόσιο χώρο και ουσιαστική αλλαγή στην ψηφιακή κουλτούρα. Η συμπερίληψη δεν μπορεί να είναι απλώς ένα σύνθημα – πρέπει να διασφαλίζει ότι καμία φωνή δεν φιμώνεται λόγω φύλου, ηλικίας, καταγωγής ή εμφάνισης.

Αν θέλουμε πραγματικά ένα ισότιμο πολιτικό περιβάλλον, πρέπει να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα, να το κατονομάσουμε και να αναλάβουμε δράση. Γιατί η δημοκρατία χωρίς ισότιμη εκπροσώπηση είναι ελλιπής – και η σιωπή που επιβάλλεται στις γυναίκες είναι μορφή αποκλεισμού.