Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιαπωνίας έκρινε αντισυνταγματικό τον Νόμο Ευγονικής του 1948, ο οποίος ίσχυε μέχρι το 1996, ανοίγοντας τον δρόμο για αποζημιώσεις και θεσμική συγγνώμη σε όσους υπέστησαν βίαιη στείρωση.
Αυτό δεν είναι απλώς ένα νομικό προηγούμενο. Είναι μια κραυγή δικαίωσης — αλλά και μια υπενθύμιση: ότι οι διακρίσεις απέναντι στα άτομα με αναπηρία δεν είναι πάντα κραυγαλέες. Μπορεί να είναι θεσμικές. Αόρατες. Κανονικοποιημένες.
Το ζήτημα δεν είναι μόνο ιαπωνικό
Η υπόθεση αυτή αγγίζει όλον τον κόσμο. Σε χώρες της Ευρώπης, ακόμα και σήμερα, ασκείται πίεση για «ιατρική επιτήρηση" της αναπαραγωγής ατόμων με νοητικές αναπηρίες. Οι δικαιολογίες αλλάζουν — το «συμφέρον του παιδιού", η «δυσκολία φροντίδας", ο «κίνδυνος γονεϊκής ανεπάρκειας". Το αποτέλεσμα, όμως, παραμένει το ίδιο: αφαίρεση του αυτονόητου δικαιώματος στη σωματική αυτοδιάθεση.
Όταν το σώμα γίνεται πολιτικό πεδίο
Η στείρωση χωρίς συναίνεση δεν είναι μόνο παραβίαση δικαιωμάτων. Είναι μια ωμή πράξη αποκλεισμού από το «ανθρώπινο δικαίωμα στο μέλλον». Είναι το σημείο όπου η αναπηρία και η καταπίεση τέμνονται, με το ιατρικό προσωπείο να συγκαλύπτει την ιδεολογική βαρβαρότητα.
Και τώρα τι;
Η Ιαπωνία, έστω και αργά, προχωρά σε νομοτελειακή κάθαρση. Όμως για χιλιάδες θύματα, δεν υπάρχει επιστροφή. Υπάρχει μόνο η ευθύνη της συλλογικής μνήμης. Και η ευκαιρία να υψώσουμε το ανάστημά μας απέναντι σε κάθε πολιτική που βλέπει τους ανθρώπους ως προβλήματα προς διαχείριση.
