Η ανισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρώπη παραμένει βαθιά ριζωμένη — και η βία λόγω φύλου αποτελεί μια από τις πιο ορατές, αλλά και πιο δαπανηρές συνέπειές της. Όπως υπενθυμίζει νέα ανάλυση του Euractiv, η Ευρώπη έχει αντιμετωπίσει για χρόνια αυτά τα ζητήματα ως ηθικά, όχι ως κρίσιμες προτεραιότητες πολιτικής. Όμως τα δεδομένα πλέον επιβάλλουν αλλαγή.
Μισθολογικό χάσμα και οικονομική ανισότητα – Η αφετηρία ενός φαύλου κύκλου
Παρά τις προόδους στον κοινωνικό διάλογο, οι γυναίκες στην ΕΕ συνεχίζουν να κερδίζουν 12% λιγότερα ανά ώρα από τους άνδρες.
Όταν συνυπολογιστούν η μερική απασχόληση, τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας και η άνιση πρόσβαση σε θέσεις ευθύνης, το πραγματικό χάσμα αγγίζει το 36,7%.
Τα αποτελέσματα είναι σωρευτικά:
- χαμηλότερα ετήσια εισοδήματα,
- μειωμένες φορολογικές εισφορές,
- περιορισμένη κατανάλωση,
- και τελικά, συντάξεις 28,3% χαμηλότερες από αυτές των ανδρών.
Όταν η οικονομία τιμωρεί τις γυναίκες, η ανισότητα γίνεται αναπόφευκτο κομμάτι της καθημερινότητας.
Τα ευρήματα της πρώτης πανευρωπαϊκής έρευνας για την έμφυλη βία (2024)
Η νέα κοινή έρευνα Eurostat – FRA – EIGE αποκαλύπτει το μέγεθος του προβλήματος:
- 1 στις 3 γυναίκες έχει υποστεί σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική βία από τα 15 της χρόνια.
- 17% καταγγέλλουν σεξουαλική βία.
- 32% έχουν υποστεί ψυχολογική κακοποίηση από σύντροφο.
- 13,6% αναφέρουν παρενόχληση.
- 30,8% έχουν δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, ποσοστό που φτάνει το 41,6% στις ηλικίες 18–29.
Οι χώροι εργασίας — που θα έπρεπε να αποτελούν ασφαλή περιβάλλοντα — παραμένουν από τους σημαντικότερους χώρους καταπάτησης δικαιωμάτων.
Το “σκανδιναβικό παράδοξο”: όταν τα υψηλά ποσοστά βίας κρύβουν… περισσότερη εμπιστοσύνη
Χώρες όπως η Σουηδία και η Φινλανδία εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά έμφυλης βίας στην ΕΕ (άνω του 55%).
Όμως, όπως εξηγεί η διευθύντρια του EIGE, Καρλιέν Σέελε, αυτό δεν σημαίνει ότι οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο. Αντίθετα, σημαίνει ότι καταγγέλλουν περισσότερο.
Η πραγματική απειλή, τονίζει, είναι η «τύφλωση στα δεδομένα»:
η ΕΕ δεν συλλέγει ομοιόμορφα στοιχεία για γυναικοκτονίες, ενδοοικογενειακή βία ή ψηφιακή κακοποίηση. Χωρίς ενιαία δεδομένα, η χάραξη πολιτικής μοιάζει με προσπάθεια επίλυσης ενός πάζλ με μισά κομμάτια.
Το υψηλό οικονομικό κόστος της έμφυλης βίας – 366 δισ. ευρώ τον χρόνο
Η ανισότητα των φύλων δεν είναι μόνο κοινωνική αδικία – είναι και ηχηρό οικονομικό πλήγμα.
Σύμφωνα με το EIGE:
- Η έμφυλη βία κοστίζει στην ΕΕ 366 δισ. ευρώ ετησίως.
- Από αυτά, 289 δισ. ευρώ αφορούν αποκλειστικά βία κατά των γυναικών (79% του συνολικού ποσού).
- Στην Ελλάδα, το κόστος εκτιμάται στα 8,8 δισ. ευρώ.
Οι μεγαλύτερες απώλειες προέρχονται από:
- χαμένη παραγωγικότητα,
- απουσίες από την εργασία,
- πρόωρη εγκατάλειψη της αγοράς εργασίας,
- χρόνιο τραύμα,
- οικονομική εξάρτηση.
Η βία και η φτώχεια λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία: η μία τροφοδοτεί την άλλη.
Ο αόρατος τομέας φροντίδας – 20+ ώρες μη αμειβόμενης εργασίας την εβδομάδα
Οι γυναίκες εξακολουθούν να αναλαμβάνουν δυσανάλογο μερίδιο στη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων.
Εκτελούν 20 ώρες περισσότερης μη αμειβόμενης φροντίδας την εβδομάδα σε σχέση με τους άντρες.
Αποτέλεσμα:
είναι τρεις φορές πιο πιθανό να εργάζονται με μερική απασχόληση (29% έναντι 8%). Η Ευρώπη λειτουργεί χωρίς τις δεξιότητες εκατομμυρίων γυναικών — και το πληρώνει ακριβά.
Το EIGE εκτιμά ότι η βελτίωση της ισότητας θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ έως και κατά 3,15 τρισ. ευρώ μέχρι το 2050.
Η πρώτη ευρωπαϊκή οδηγία για τη βία κατά των γυναικών
Το 2024, η ΕΕ υιοθέτησε για πρώτη φορά οδηγία που ποινικοποιεί:
- τους αναγκαστικούς γάμους,
- τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων (FGM),
- συγκεκριμένες μορφές κυβερνοβίας.
Παρότι η οδηγία δεν καλύπτει κρίσιμα θέματα όπως ο βιασμός ή η άμβλωση λόγω πολιτικών αντιστάσεων, η διευθύντρια του EIGE τη χαρακτηρίζει «αριστούργημα» μέσα στα ευρωπαϊκά όρια διαπραγμάτευσης.
Η μεγάλη εικόνα: Η βία, η ανισότητα και η έλλειψη εκπροσώπησης δεν είναι τρία προβλήματα – είναι ένα
Όπως επισημαίνει το Euractiv, η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζει την ισότητα των φύλων ως θέμα «ήπιας πολιτικής».
Η υποεκπροσώπηση των γυναικών, η έμφυλη βία και η οικονομική ανισότητα σχηματίζουν έναν ενιαίο φαύλο κύκλο που κοστίζει ζωές, πόρους και μελλοντική ανάπτυξη.
Μέχρι οι ευρωπαϊκές πολιτικές να αντιμετωπίσουν τη φύλο-ισότητα ως κεντρικό οικονομικό πυλώνα,
η ήπειρος θα συνεχίσει να χάνει δισεκατομμύρια —
και οι γυναίκες θα συνεχίσουν να πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα.
