Γράφει η Άννα Κωνσταντινίδη Απέργη, Special Advisor – Diversity Charter Greece
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ανακήρυξε το 1992 την 3η Δεκεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία.
Μία ημέρα που δεν είναι απλώς συμβολική, αλλά μία ημέρα ευαισθητοποίησης, διεκδίκησης, ενημέρωσης και υπενθύμισης προς την ευρύτερη κοινωνία για τα πολλαπλά εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα ανάπηρα άτομα ή τα άτομα με αναπηρίες, τα άτομα με χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις/δυσκολίες και οι οικογένειές τους. Είναι ημέρα αγώνα για την κατοχύρωση και την εμπέδωση των δικαιωμάτων, των ελευθεριών και της αξιοπρέπειάς μας.
Η Πολιτεία οφείλει άμεσα να επεκτείνει την αρχή της ίσης μεταχείρισης (Άρθρο 24 του Ν. 4443/2016 και 74 του Ν. 4488/2017) για λόγους αναπηρίας ή χρόνιας/σπάνιας πάθησης πέρα από τον χώρο της εργασίας και σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής όπως στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην προσβασιμότητα, στις μετακινήσεις, στις δημόσιες υπηρεσίες, στον πολιτισμό, στη δικαιοσύνη…παντού.
Η συμπεριληπτική εκπαίδευση πρέπει να εφαρμοστεί στην πράξη, χωρίς εξαιρέσεις και υποσημειώσεις, σε όλες τις βαθμίδες, ώστε κάθε παιδί και κάθε νέο ανάπηρο άτομο ή με χρόνια/σπάνια πάθηση ή και δυσκολία, να έχει πραγματικά ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης, μάθησης, αλλά και συμμετοχής.
Διαβάστε επίσης: Γιατί οι επιχειρήσεις, φορείς και οργανισμοί πρέπει να υπογράφουν τη Χάρτα Διαφορετικότητας
Στην επόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος, η Ελλάδα οφείλει να κάνει το αυτονόητο, να συμπεριλάβει ρητά στο άρθρο 5, παρ. 2, την αναπηρία, τις χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την έκφραση, την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου. Και όχι μόνο να προστατεύεται η ζωή, η τιμή και η ελευθερία, αλλά να διασφαλίζεται επιπλέον η απόλυτη προστασία των ανθρώπινων και κοινωνικών δικαιωμάτων, καθώς και η ποινική τιμωρία όσων παραβιάζουν την αρχή της ίσης μεταχείρισης, είτε με πράξη είτε με λόγο. Μία τεράστια ευκαιρία χάθηκε το 2018–2019 και δεν πρέπει να χαθεί άλλη.
Αν πραγματικά επιδιώκουμε έναν συμπεριληπτικό και προσβάσιμο γραπτό λόγο, οφείλουμε να εγκαταλείψουμε τη χρήση του «@». Για τους τυφλούς συνανθρώπους μας, τα συστήματα ανάγνωσης δεν μπορούν να το αποδώσουν, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέα εμπόδια αντί να αίρονται. Το «@» (παπάκι) λοιπόν δεν μας χρειάζεται, καθώς μόνο συμπεριληπτικό δεν είναι.
Δεν ξεχνάμε επίσης ότι δεν αλλάζουμε ποτέ τον τόνο της φωνής μας όταν μιλάμε με ανάπηρα άτομα. Και όταν ένα άτομο έχει συνοδό, απευθυνόμαστε στο ίδιο το άτομο, όχι στον συνοδό του. Το ίδιο ισχύει και για τα κωφά ή βαρήκοα άτομα: μιλάμε σε αυτά, όχι στο άτομο που κάνει τη διερμηνεία νοηματικής.
Οι λέξεις έχουν σημασία. Οι ΑμεΑ συνάνθρωποί μας αυτοπροσδιορίζονται ως ανάπηρα άτομα ή άτομα με αναπηρία, όχι «άτομα με ειδικές ανάγκες». Ειδικές ανάγκες έχουμε όλοι οι άνθρωποι. Οι ανάγκες των ανάπηρων ατόμων δεν είναι ειδικές, αλλά είναι ουσιαστικές, καθημερινές και ανθρώπινες. Η ανάγκη για ράμπα, για ασανσέρ, για προσβάσιμο πεζοδρόμιο ή για κατάλληλο εξοπλισμό δεν είναι «ειδική». Η απουσία τους είναι διάκριση, αποκλεισμός και κακοποίηση.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις αναπηρίες που είναι λιγότερο ορατές, πιο «σιωπηλές»: τις χρόνιες και σπάνιες παθήσεις ή δυσκολίες. Ανάμεσά τους, οι καρδιολογικές παθήσεις που αποτελούν ένα τεράστιο -και πολύ συχνά αθέατο- κομμάτι της αναπηρίας και της χρόνιας νόσου.
Τα άτομα με καρδιοπάθειες, συγγενείς ή επίκτητες, ζουν με περιορισμούς που δεν φαίνονται και τόσο εύκολα. Δύσπνοια, εξάντληση, αρρυθμίες, πόνο, μειωμένη ανοχή στην άσκηση, φόβο νέου επεισοδίου, ανάγκη για συχνές ιατρικές εξετάσεις, αλλαγές στην καθημερινότητα ή και στην εργασία. Η κοινωνία, όμως, αντιμετωπίζει συχνά αυτές τις παθήσεις σαν κάτι «περαστικό» ή σαν κάτι που εφόσον δεν «φαίνεται», δεν υπάρχει. Η αορατότητα αυτή οδηγεί σε παραμέληση των δικαιωμάτων των καρδιοπαθών προσώπων, σε ανεπαρκή αξιολόγηση αναπηρίας και σε έλλειψη υποστηρικτικών δομών.
Η πρόσβαση σε έγκαιρη διάγνωση, σε σύγχρονη καρδιολογική φροντίδα, σε αποκατάσταση, σε ανακουφιστικές υπηρεσίες, αλλά και κυρίως σε αναπηρικά ποσοστά που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα, δεν είναι πολυτέλεια, αλλά είναι δικαίωμα. Όπως δικαίωμα είναι και η κοινωνική κατανόηση, να μην κρίνεται ένα άτομο από το αν «φαίνεται» εάν έχει μία δυσκολία, να μην αμφισβητείται ο πόνος, η κόπωση ή η αδυναμία του και να μη χρειάζεται να αποδεικνύει συνεχώς τη δυσκολία του για να γίνει πιστευτό.
Και τα γράφω όλα αυτά ως μία τρανς γυναίκα ΑμεΑ, με νεκρωμένο μη λειτουργικό το μεγαλύτερο τμήμα της καρδιάς μου έπειτα από πολλαπλά πρόσθια εμφράγματα του μυοκαρδίου και με μία περιφερική αγγειοπάθεια που περιορίζει δραστικά τη βάδισή μου. Ξέρω πολύ καλά τι σημαίνει να συμβιώνεις την αναπηρία ή τη δυσκολία σου, καθώς επίσης να διεκδικείς το αυτονόητο: σεβασμό, αξιοπρέπεια, πρόσβαση και ισότητα είναι ένα κάλεσμα για δράση, για να χτίσουμε μια κοινωνία πραγματικά συμπεριληπτική, προσβάσιμη και ανθρώπινη.
Γιατί η αναπηρία, οι χρόνιες παθήσεις και δυσκολίες, δεν είναι αδυναμία. Αδυναμία είναι η μη συμπερίληψη τους σε όλους τομείς από την Πολιτεία.
