Γράφει η Παπαγιατζόγλου
Η κυβέρνηση Τραμπ δημοσίευσε ένα νέο έγγραφο 33 σελίδων για τη Στρατηγική Εθνικής Άμυνας, το οποίο, αντί να περιγράφει μια ρεαλιστική ανάλυση ασφαλείας, μοιάζει περισσότερο με ιδεολογικό μανιφέστο εμποτισμένο με φόβο, υπεροψία και ξενοφοβικό λόγο. Στις σελίδες του, ο Λευκός Οίκος μιλά για «πολιτισμική εξάλειψη» της Ευρώπης λόγω της μετανάστευσης, υιοθετώντας ουσιαστικά τη θεωρία της «μεγάλης αντικατάστασης» — ένα ακροδεξιό αφήγημα που εδώ και χρόνια τροφοδοτεί ρατσιστικές επιθέσεις και πολιτικό μίσος σε ολόκληρη τη Δύση.
Το έγγραφο δεν επιχειρεί απλώς να προειδοποιήσει ή να περιγράψει κινδύνους· παρουσιάζει τους μετανάστες ως υπαρξιακή απειλή, τη δημογραφική αλλαγή ως εφιάλτη και την πολιτισμική πολυμορφία ως πρόβλημα, όχι ως πραγματικότητα. Η Ευρώπη, σύμφωνα με το κείμενο, κινδυνεύει να γίνει «αγνώριστη μέσα σε 20 χρόνια», ενώ ταυτόχρονα κατηγορείται ότι δήθεν υπονομεύει τις δικές της δημοκρατικές διαδικασίες. Πρόκειται για μια ρητορική που δεν συνάδει με μια σοβαρή ανάλυση ασφαλείας, αλλά με τις εμμονές της ακροδεξιάς που καλλιεργεί φόβο για το διαφορετικό.
Στο ίδιο πνεύμα, ο Τραμπ ζητεί τον «τερματισμό της εποχής της μαζικής μετανάστευσης», παρουσιάζοντάς τη σαν εισβολή και όχι ως κοινωνικό φαινόμενο που απαιτεί πολιτικές, ανθρωπισμό και διεθνή συνεργασία. Η μετανάστευση συνδέεται στο κείμενο με τρομοκρατία, ναρκωτικά, κατασκοπεία και διακίνηση ανθρώπων — μια πρόχειρη και επικίνδυνη εξίσωση που δεν στηρίζεται σε δεδομένα αλλά στη λογική του φόβου. Η αναστολή εξέτασης αιτήσεων πράσινης κάρτας και πολιτογράφησης από 19 χώρες δεν είναι απλώς αυστηροποίηση πολιτικής· είναι ένα μήνυμα: “οι ανεπιθύμητοι δεν έχουν θέση εδώ”.
Την ίδια στιγμή, το έγγραφο εμφανίζει την Ευρώπη ως προβληματικό σύμμαχο. Κατηγορεί τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι έχουν «μη ρεαλιστικές προσδοκίες» για τον πόλεμο στην Ουκρανία και ότι «υπονομεύουν τη δημοκρατία». Με αυτόν τον τρόπο, ο Τραμπ στρέφει τα βέλη του προς τα κράτη που αποτελούν παραδοσιακά τον ισχυρότερο πυλώνα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Κι ενώ η Ρωσία συνεχίζει να αποτελεί μια πραγματική απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης, ο Λευκός Οίκος επιλέγει να αναπαράγει διχαστική ρητορική αντί να ενισχύσει τις συμμαχίες του.
Στο γράμμα της στρατηγικής εμφανίζεται και μια ανοιχτή επιθυμία για «αποκατάσταση της αμερικανικής κυριαρχίας στη Λατινική Αμερική» — μια έκφραση που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε γραφτεί στα μέσα του 20ού αιώνα. Η ιδέα ότι μια ολόκληρη περιοχή του πλανήτη βρίσκεται υπό την «φυσική» επιρροή των ΗΠΑ δεν είναι στρατηγική· είναι νεο-ιμπεριαλισμός. Η ίδια λογική διαπνέει και τις αναφορές στην Ασία, όπου η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα καλούνται να αυξήσουν θεαματικά τις αμυντικές τους δαπάνες ώστε να αναλάβουν μεγαλύτερο βάρος στην αντιπαράθεση με την Κίνα για την Ταϊβάν. Πρόκειται για μια στρατιωτικοποίηση χωρίς σαφές διπλωματικό πλαίσιο που ενισχύει την ένταση αντί να την αποτρέπει.
Σε όλο το έγγραφο κυριαρχεί η ιδέα ότι ο κόσμος βρίσκεται σε μια κατάσταση απειλής που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με σκληρότητα, κλειστά σύνορα, μονομερείς αποφάσεις και διαρκή επιτήρηση. Δεν υπάρχει ουσιαστική αναφορά στη διεθνή συνεργασία, στην πολυμέρεια, στην ανθρωπιστική διάσταση των κρίσεων ή στη δημοκρατική λογοδοσία. Όλα υποχωρούν μπροστά στην ιδεολογία του φόβου.
Το νέο «Δόγμα Τραμπ» δεν είναι στρατηγικό σχέδιο· είναι πολιτική δήλωση. Μια δήλωση που καλλιεργεί ξενοφοβία, εθνικισμό και αυταρχικές λογικές. Αντί να προτείνει λύσεις, ενισχύει τα ρήγματα· αντί να στηρίζει τη σταθερότητα, τροφοδοτεί τον διχασμό· αντί να προστατεύει τη δημοκρατία, υιοθετεί τη γλώσσα της.
Σε μια εποχή όπου ο κόσμος χρειάζεται λιγότερη ένταση και περισσότερη συνεργασία, το κείμενο αυτό αντιπροσωπεύει το ακριβώς αντίθετο: μια επιστροφή σε ένα πολιτικό αφήγημα που βλέπει τους ανθρώπους ως απειλές, τις κοινωνίες ως οχυρά και τους συμμάχους ως βάρος. Και αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη απειλή που κρύβει.
