Η οργάνωση καταγράφει την αυξανόμενη τάση καταστολής κάθε διαφορετικής άποψης, με τις πρώτες 100 ημέρες της νέας θητείας Τραμπ να σηματοδοτούν μια ακόμα πιο σφοδρή παγκόσμια οπισθοδρόμηση. Η αποτυχία στην αντιμετώπιση της κοινωνικής ανισότητας, της κλιματικής κρίσης και των τεχνολογικών προκλήσεων βαθαίνει τις απειλές για τις επόμενες γενιές.
Παρά το ζοφερό κλίμα, η Διεθνής Αμνηστία τονίζει πως αυτή η πορεία δεν είναι αναπόφευκτη. Η παγκόσμια αντίσταση ζωντανεύει, οι πολίτες και οι κοινωνίες δίνουν μάχες για να υπερασπιστούν την ισότητα και τη δικαιοσύνη, πιέζοντας τις κυβερνήσεις να επαναφέρουν τη διεθνή νομιμότητα.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η κυβέρνηση Τραμπ υπονομεύει κρίσιμους διεθνείς θεσμούς και κανονισμούς, διακινδυνεύοντας την ασφάλεια δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Το «φαινόμενο Τραμπ" επιτάχυνε τις ήδη υπάρχουσες αυταρχικές τάσεις, οδηγώντας σε μια νέα, βίαιη εποχή όπου συνυπάρχουν η απολυταρχία και η εταιρική απληστία.
Η Agnès Callamard, Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, τονίζει ότι οι τελευταίοι 12 μήνες αποκάλυψαν, μέσα από γεγονότα όπως η γενοκτονία των Παλαιστινίων στη Γάζα, πόσο επικίνδυνος μπορεί να γίνει ο κόσμος όταν τα ισχυρά κράτη γυρίζουν την πλάτη στο διεθνές δίκαιο.
Το 2024 χαρακτηρίστηκε από μαζικές παραβιάσεις των ελευθεριών έκφρασης, συνάθροισης και συνεταιρισμού, ενώ κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο επιστράτευσαν σκληρά μέτρα για να περιορίσουν τη διαφωνία και να ενισχύσουν τον έλεγχο, χρησιμοποιώντας αβάσιμες κατηγορίες περί «εξτρεμισμού" για να φυλακίσουν αντιφρονούντες.
Παράλληλα, η βία κλιμακώθηκε σε πολλά μέτωπα. Από τις αυθαίρετες εκτελέσεις στο Μπαγκλαντές μέχρι τη φονική καταστολή στη Μοζαμβίκη, οι ένοπλες συγκρούσεις βάθυναν τη δυστυχία εκατομμυρίων. Στη Γάζα, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε την επιβολή απαρτχάιντ και γενοκτονίας, ενώ στην Ουκρανία και το Σουδάν καταγράφηκαν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Η μαζική περικοπή της αμερικανικής ανθρωπιστικής βοήθειας –από τη Συρία έως την Υεμένη και τη Μιανμάρ– έχει αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς βασική ιατρική περίθαλψη και στήριξη, αυξάνοντας την έκθεση των πιο αδύναμων σε κινδύνους βίας και θανάτου.
Ωστόσο, η Διεθνής Αμνηστία υπογραμμίζει ότι υπάρχει ακόμη ελπίδα: η διεθνής κοινωνία των πολιτών δεν παραδίδει τα όπλα. Αντιθέτως, από τη Νότια Κορέα μέχρι τη Δυτική Όχθη, οι άνθρωποι συνεχίζουν να σηκώνουν το ανάστημά τους, αποδεικνύοντας ότι η μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχει κριθεί.
Σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις κυβερνήσεις και όλους τους πολίτες να μην παρακολουθούν αμέτοχοι, αλλά να εργαστούν συντονισμένα για να αποκαταστήσουν την αξιοπρέπεια, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η παγκόσμια υποχώρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο μικροσκόπιο της Διεθνούς Αμνηστίας
Η Διεθνής Αμνηστία υπενθυμίζει ότι, παρά τις αδυναμίες του, το παγκόσμιο σύστημα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί αλλά να ενισχυθεί και να ανανεωθεί. Όπως επισημαίνει η Agnès Callamard, η συνεχής υπονόμευση του κράτους δικαίου, από τη Γάζα ως το Κονγκό, έχει κορυφωθεί δραματικά το 2024.
Η Callamard κατηγορεί τη διεθνή κοινότητα ότι, με την παθητικότητά της απέναντι σε διπλά μέτρα και σταθμά, έχει συμβάλει στη σημερινή αποσύνθεση του διεθνούς δικαίου. Τονίζει ότι το κόστος αυτής της αδράνειας είναι τεράστιο: η απώλεια προστατευτικών θεσμών που δημιουργήθηκαν για να προστατεύσουν την ανθρωπότητα μετά τη φρίκη του Ολοκαυτώματος και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η φετινή χρονιά κατέγραψε ακόμα μεγαλύτερη διάβρωση, με την κυβέρνηση Τραμπ να επιδιώκει ενεργά την κατεδάφιση κάθε ίχνους διεθνούς συνεργασίας και να προωθεί έναν κόσμο δομημένο πάνω στο ψυχρό προσωπικό συμφέρον και την εταιρική κυριαρχία.
Η εγκατάλειψη των νέων γενεών: ένα εγκληματικό λάθος
Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας παρουσιάζει σαφή τεκμηρίωση: ο κόσμος θυσιάζει το μέλλον των επόμενων γενεών λόγω της αποτυχίας του να αναχαιτίσει την κλιματική κρίση, να μειώσει τις ανισότητες και να περιορίσει την ανεξέλεγκτη ισχύ των μεγάλων επιχειρήσεων.
Η COP29 εξελίχθηκε σε παταγώδη αποτυχία, με λομπίστες των ορυκτών καυσίμων να παρεμποδίζουν κάθε ουσιαστικό βήμα και τα ισχυρά κράτη να επιβάλλουν συμφωνίες-παρωδία στα φτωχότερα. Η αποχώρηση του Τραμπ από τη Συμφωνία του Παρισιού και η ρητορική του «drill, baby drill» έστειλαν λάθος μηνύματα παγκοσμίως.
Με την υπερθέρμανση του πλανήτη να κινείται προς το ανησυχητικό +3°C, ακόμα και τα πλουσιότερα έθνη δεν μπορούν να αγνοήσουν το τεράστιο ανθρώπινο κόστος, όπως έδειξαν οι καταστροφικές πυρκαγιές στην Καλιφόρνια και οι καταρρακτώδεις πλημμύρες στην Ευρώπη και τη Νότια Ασία.
Κλιμάκωση των κοινωνικών ανισοτήτων και επιθέσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα
Η φτώχεια και οι ανισότητες αυξήθηκαν ραγδαία το 2024, με τις κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν ρατσιστική και ξενοφοβική προπαγάνδα για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη. Ενώ οι δισεκατομμυριούχοι πολλαπλασιάζονταν, οι πιο αδύναμοι έβλεπαν τα δικαιώματά τους να απειλούνται ή να εξαλείφονται.
Γυναίκες, κορίτσια και ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αντιμετωπίζουν εντεινόμενες διώξεις παγκοσμίως, από την αυστηροποίηση των περιορισμών στο Αφγανιστάν και το Ιράν, μέχρι την κλιμάκωση της νομοθετικής καταπίεσης σε χώρες όπως η Ουγκάντα και η Βουλγαρία.
Η κατάχρηση της τεχνολογίας και η εποχή της ανεξέλεγκτης παραπληροφόρησης
Οι τεχνολογικές εξελίξεις, αντί να υπηρετούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, χρησιμοποιούνται πλέον για τη διεύρυνση της καταστολής και των διακρίσεων. Ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του στην τεχνολογική ελίτ ενίσχυσαν τις συνθήκες για μια νέα «χρυσή εποχή" παραπληροφόρησης, χειραγώγησης και εταιρικής ασυδοσίας.
Διεθνής δικαιοσύνη: Αχτίδα φωτός σε σκοτεινούς καιρούς
Παρά τις πιέσεις και τις απειλές, οργανισμοί όπως το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και κράτη από τον Παγκόσμιο Νότο συνεχίζουν να υπερασπίζονται το διεθνές δίκαιο. Οι εντάλματα σύλληψης για εγκλήματα πολέμου, οι δικαστικές νίκες κατά του απαρτχάιντ και οι πρωτοβουλίες για νέες συνθήκες προστασίας είναι αποδείξεις ότι η αντίσταση δεν έχει σιγήσει.
Η Agnès Callamard καταλήγει με αισιοδοξία: «Η ιστορία έχει δείξει ότι οι δυνάμεις της αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης μπορούν να υπερνικήσουν το σκοτάδι. Ο αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα συνεχίζεται – και θα τον κερδίσουμε».
